پوسترهای عاشورایی باید در سطح شهر دیده شوند
گفت‌وگوی روزنامه امتیاز با من- منتشر شده در روز چهارشنبه ۱۶ دی ۱۳۸۸
ضعف‌ها و قوت‌های چهارمین سوگواره پوسترهای عاشورایی از زبان “امیر عبدالحسینی” دبیر آن
پوسترهای عاشورایی باید در سطح شهر دیده شوند
چهارمين سوگواره پوسترهاي عاشورايي چگونه شكل گرفت؟
طي سال‌هاي گذشته، مركز هنرهاي تجسمي حوزه هنري در راستاي سياست‌ها و اهداف فرهنگي و ارزشي خود، برگزاري سالانه سوگواره پوسترهاي عاشورايي را در دستور كار خود قرار دارد. امسال نيز مديريت اين مركز بر اساس برنامه‌ريزي مدون، برگزاري شايسته اين رويداد هنري را در اولويت‌هاي كاري خود قرار داد و قرار بر اين شد تا بر پايه اهداف گذشته، نمايشگاهي ديگر با اين موضوع و رويكرد و با وزانتي افزون شكل بگيرد و تجربه‌اي ديگر در دوام و قوام يافتن سوگواره پوسترهاي عاشورايي را به نظاره بنشيند. از همين رو دبيرخانه دائمي نمايشگاه‌ها و همايش‌هاي مركز هنرهاي تجسمي از مهرماه سال جاري كار خود را براي برگزاري سوگواره چهارم متمركز كرد و به تنظيم و ارائه فراخوان، اطلاع‌رساني و جمع‌آوري آثار پرداخت.
ميزان استقبال و سهم حضور هنرمندان در سوگواره چهارم چگونه بود؟
تا آخرين مهلت ارسال آثار، مجموعاً ۱۴۶۵ اثر از ۵۷۳ هنرمند به دبيرخانه رسيد كه ۱۱۲۲ اثر در بخش اصلي، ۱۲۵۰ اثر در بخش موضوعي با عنوان حر بن يزيد رياحي و ۹۳ اثر در بخش كتيبه‌نگاري را شامل مي‌شد.
پس با اين تعداد چرا آثار محدودي به نمايشگاه راه پيدا كرد؟
نكته بسيار مهم و قابل توجه كه تمامي اعضاي محترم هيأت داوران بر آن توافق داشتند، توجه بر كيفيت نمايشگاه و پرهيز از آثار تكراري و يا كپي‌برداري يا به تعبيري الگوبرداري از آثار سال‌هاي گذشته بود. نظر كلي بر اين قرار گرفت تا آثار به لحاظ چگونگي ارائه بيان مفاهيم عاشورايي و توجه بر استفاده از عناصر بصري و سواد آكادميك و هم‌چنين تمركز بر قواعد زيباشناسانه ارزيابي شود. بسياري از آثار رسيده به دليل شباهت نزديك به آثاري كه قبلاً ارائه شده بود مد نظر قرار نگرفت. حتي در برخي موارد آثاري وجود داشت كه چه در تصويرسازي و چه در استفاده از فرم‌هاي نوشتاري و حروف‌نگاري در زمره آثار تزييني و دكوراتيو قرار گرفت و به نوعي قابليت ارائه نمايشگاهي داشت، اما از نظر داوران شأنيت حماسه كربلا در آن لحاظ نشده بود. در هر حال توجه به ارائه آثار برتر و كيفيت نمايشگاه سبب شد تا آثار نخبه‌تر مجوز ورود به نمايشگاه را كسب كند.
براساس آثاري كه در نمايشگاه ديدم فكر مي‌كنم كه اين نگاه در بخش موضوعي و كتيبه با حساسيت بيشتري مواجه شد؟
اساساً موضوع سوگواره با عناوين حماسه عاشورا، حر بن يزيد رياحي و كتيبه‌نگاري بسيار متفاوت با خلق ساير آثار در هنر پوسترسازي است. از آنجا كه عناصر بصري اين موضوع و موتيف‌ها و المان‌هاي تصويري و يا حتي نوشتاري آن سال‌هاي سال است كه در آثار هنر تجسمي مورد استفاده قرار گرفته و مي‌گيرد، خلق آثار موضوعي از اين دست كار بسيار دشواري است كه به يقين دوري از تقليد محض، پرهيز از تكرار فضاهاي گذشته و رجوع به مفاهيم غني حماسه عاشورا در گستره خلاقيت و دانش و انديشه هنرمندان را مي‌طلبد.
در بخش حماسه عاشورا كه بخش اصلي بود تنوع رويدادها و تصاوير باعث مي‌شد تا دست طراحان براي كار بازتر باشد و طبیعتا آثار بيشتري به نمايشگاه راه يافت. اما در بخش حر بن يزيد رياحي كارها يا به سمت حروف‌نگاري محض رفته و يا به عنوان مثال تنها بخش توبه حر و پيوستن او به جمع ياران امام تصوير شده بود. در بخش كتيبه نيز بر اساس اعلام فراخوان، آثار مي‌بايست يا نگاهي نوين و متناسب با نمونه‌هاي سنتي و قابليت چاپ در قالب پرچم و كتيبه خلق مي‌شد. در بخش موضوعي و كتيبه اگرچه با اين توضيحات سخت‌گيري بيشتري صورت گرفت اما آثار منتخب آن، قابليت‌ها تصويري، هنري و ارزشي قابل توجه و تأملي را دارد. به عنوان نمونه به اثر عليرضا جوادي در بخش كتيبه اشاره مي‌كنم كه توجه به نمونه‌هاي سنتي و كهن، استفاده از شيوه‌هاي تصويري معاصر، توجه به فرم و رنگ و از همه مهم‌تر خوانايي متن كتيبه در آن به خوبي رعايت شده است.
در برگزاري و اجراي اين سوگواره چه نكات و مواردي بيش از همه دغدغه ذهني‌تان بود. بگذاريد سؤال را به گونه‌اي ديگر مطرح كنم. با توجه به تجربه دوره‌هاي گذشته برگزاري چه برنامه‌هايي و عناويني به سوگواره چهارم اضافه و يا كم شد؟
مهم‌ترين نكته انتشار كتاب سوگواره بود كه تمامي تلاش و توان به كار گرفته شد تا هم‌زمان با افتتاحيه منتشر شود كه به لطف خداوند و حمايت مركز هنرهاي تجسمي اين امر محقق شد و كتاب سوگواره شامل تمامي آثار به نمايش درآمده در نگارخانه‌هاي مميز، ميرميران و نامي خانه هنرمندان ايران در ۸۴ صفحه و با شمارگان ۲۵۰۰ نسخه منتشر شد.
البته لازم به ذكر است كه علاوه بر نگارخانه‌هاي خانه هنرمندان، آثار بخش مسابقه در نگارخانه ابوالفضل عالي ساختمان مركزي حوزه هنري نيز به نمايش درآمد. هم‌چنين علاوه بر آثار بخش مسابقه، نمونه‌هايي از آثار و پوسترهاي عاشورايي هيأت داوران نيز در سوگواره چهارم ارائه شد. مروري بر پوسترهاي عاشورايي هنرمند ارجمند علي وزيريان نيز از ديگر بخش‌هاي جنبي چهارمين سوگواره پوسترهاي عاشورايي بود كه در اين بخش هجده اثر از ايشان از مجموعه زيارت عاشورا به نمايش درآمد.
برگزاري نمايشگاه مجازي از طريق قرار دادن سيستم تصويري با LCDهاي عمودي و تكنولوژي نوين كه در نوع خود جالب‌توجه است از بخش‌هاي ديگر سوگواره چهارم بود كه در اين بخش آثار سه دوره گذشته سوگواره با اين تكنولوژي به نمايش درآمد.
نكته ديگر كه بسيار مهم مي‌نمود استفاده از آثار سوگواره در سطح شهر و برپايي نمايشگاه بزرگ خياباني آثار بود و قرار بر اين بود تا هم‌زمان با سوگواره و به منظور بيرون آمدن آثار از فضاي گالري و موزه و كتاب و ارائه در فضاسازي بصري و گرافيك محيطي شهر، آثار در ابعاد بزرگ چاپ و در يك نمايشگاه شهري در يكي از خيابان‌ها ارائه شود تا علاوه بر تأثيرگذاري بر مخاطبان اصلي و آحاد مردم، آثار سوگواره در فضاسازي تصويري ماه محرم نيز ارائه شود كه اين اتفاق آن‌طور كه بايد و شايد عملي نشد و تنها به چاپ و استفاده از چند پوستر در بيلبوردهاي شهر آن هم به مدت دو سه روز بسنده شد!
به ياد دارم كه در خبرهاي منتشره اين سوگواره كه قبل از برگزاري سوگواره در جرايد منعكس شد از برگزاري نمايشگاه خياباني سخن به ميان آمده بود. چرا اين ايده اجرا نشد و آثار فقط در فضاي نگارخانه‌ها به نمايش درآمد؟
قرار بود تا سازمان فرهنگي و هنري شهرداري در اجراي اين بخش حمايت و مساعدت كند و ساماندهي اين بخش را بر عهده گيرد كه متأسفانه عليرغم مكاتبات انجام شده و قول و قرارها و وعده‌هاي گذاشته شده، اجراي اين بخش عملي نشد و سازمان به تعهد خود عمل نكرد. اميدوارم كه در برگزاري دوره آينده سوگواره اين امر عملي شود و آثار سوگواره به سطح شهر و به ميان مردم بيايد تا ماحصل ذوق و انديشه و خلاقيت جوانان هنرمند در عشق‌ورزي و ارادت به حماسة جاودان سيد و سالار شهيدان به ميان جامعه بيايد تا ديده مخاطبان نيز از بيان تصويري حماسه عاشورا در قالب پوستر بهره‌مند شود.
هم‌چنين اميد مي‌بنديم با حمايت مسئولان مرتبط كه طي ساليان آينده و به تدريج آثار اين سوگواره‌ها در قالب پرده‌ها، پرچم‌‌ها و ساير تصاوير عاشورايي چاپ و منتشر شده و علاوه بر استفاده در فضاهاي شهري به تكايا، مساجد و هيأت‌ها راه يابد تا به دل و جان مشتاقان و مخاطبان و عاشقان بنشيند.
ما هم اميدواريم كه با همت متوليان امر و بر اساس مباحث هنري در كنار توجه به علوم جامعه‌شناسي و مخاطب‌شناسي، بخشي از آثار منتخب، قالب‌هاي موزه‌اي و نمايشگاهي را بشكند و در سطح وسيع‌تر به نمايش درآيند. اما نكته ديگر تركيب هيأت انتخاب و داوران سوگواره چهارم است كه مي‌خواهم بدانم اين هيأت بر چه اساسي شكل گرفت؟
به اعتقاد من تركيب هيأت انتخاب و داوري ـ كه همگي از چهره‌هاي شاخص هنر تجسمي به‌ويژه عرصه گرافيك هستند ـ و نگرش حرفه‌اي آن‌ها سبب شد تا آثار شايسته‌اي به نمايشگاه راه يابند. كسوت و تخصص استاد ابراهيم حقيقي در عرصه طراحي و گرافيك، حضور استاد صداقت جباري با تخصص خوشنويسي، تايپوگرافي و گرايش‌هاي نوين خوشنويسي، حضور دكتر خزايي و توجه و تخصص و پژوهش‌هاي ايشان در زمينه‌هاي موتيف‌ها و نقوش و نشان‌هاي كهن، حضور هنرمندان گرامي كورش پارسانژاد و محمدرضا دوست‌محمدي و تخصص آن‌ها در عرصه تصويرسازي و توجه به المان‌هاي تصويري در پوسترسازي سبب شد تا اين هيأت با در نظر گرفتن تمامي جوانب هنري، علمي، تخصصي و معناشناسي به انتخاب و قضاوت آثار بپردازند. ضمن آن‌كه تمامي اين بزرگواران از مدرسين صاحب‌نام در آموزشگاه‌ها و يا دانشكده‌هاي هنري هستند و نقش بسزايي در پرورش هنرمندان دارند.
آيا همانند تمامي فعاليت‌هاي رايج هنر تجسمي با پايان نمايشگاه، پرونده سوگواره تا دورة آينده آن بسته خواهد شد؟
سئوال خوبي است. يكي از آسيب‌هاي اين گونه نمايشگاه‌ها نگاه مقطعي و دوره‌اي به آن‌هاست و پس از پايان هر سوگواره يا جشنواره و يا همايش، ديگر پرونده آن بسته شده و كاري با آن ندارند. اما قرار است تا اين سوگواره با حضور اعضاي محترم هيأت انتخاب و داوران و دعوت از كارشناسان و صاحب‌نظران ديگر به نقد كشانده و آسيب‌شناسي شود تا ان‌شاء‌الله براي برگزاري دوره‌هاي آينده آن قدم محكم‌تري برداشته شود. نكته‌اي كه در بعضي مباحث مطرح شد اين بود كه ممكن است اين رويداد از برگزاري ساليانه به دوره دوسالانه و يا سه‌سالانه تبديل شود و يا بحث ديگري مبني بر اين است كه اين سوگواره محملي براي كليه فعاليت‌هاي عرصه هنر تجسمي از قبيل نقاشي، طراحي، عكاسي و… با اين موضوع شود تا كليه هنرهاي عاشورايي در قالب يك سوگواره متمركز برگزار شود. نكاتي نيز در خصوص چگونگي خلق تصاوير عاشورايي هم به لحاظ محتوايي و هم از نظر تكنيك‌هاي تصويرسازي در اين سوگواره مطرح شد كه در مجال و فرصتي ديگر به تفصيل آن‌ها خواهم پرداخت.
اما در پاسخ به سؤال‌تان عرض مي‌كنم كه علاوه بر ارسال كتاب سوگواره به كليه سازمان‌ها، نهادها، مؤسسات و گروه‌هاي فعال هنري جهت نيل به اهداف مطرح شده، قرار بر اين است تا اين نمايشگاه با حمايت مركز هنرهاي تجسمي حوزه هنري و مركز هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در مراكز استان‌ها و حتي در خارج از كشور نيز به شكل ادواري برپا شود و تا برگزاري دورة آينده سوگواره، اين آثار در فضاهاي متفاوت نمايشگاهي داخل و خارج از كشور در قالب نمايشگاه ارائه شوند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.