برای برنامه معراجنامهخوانی
این مطلب به عنوان پیام به رویداد موسیقایی “معراج‌نامه خوانی” نوشته و ارائه شد. این برنامه در فرهنگسراهای ارسباران و بهمن برگزار شد. در آن ایام به عنوان معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مسئولیت داشتم.
معراج‌نامه خوانی
معراج از معجزات پیامبر اعظم اسلام (ص) است که به تصریح قرآن کریم در سایه‌ی عبودیت خاتم انبیاء رخ داده است؛ عروجی که در آن حضرت محمد (ع) خاک را در نوردید و فاتح افلاک شد. آن حضرت در این سیر و سلوک عارفانه، از مسجدالاقصی به سدره‌المنتهی در آسمان هفتم و جنهالمأوی (بهشت برین) رسید و در آنجا، آثار شکوه پروردگار هستی را دید. ایشان در آن معراج عظیم چنان اوج گرفت تا به جایی رسید که جز خدا، هیچ موجودی به آنجا راه نداشت. حتی جبرئیل از حرکت باز ایستاد و گفت :به یقین، اگر به اندازه‌ی سرانگشتی بالاتر آیم، خواهم سوخت.
این معجزه‌ی بزرگ، حیرت‌انگیز بود و فراتر از هوش و عقل آدمیان، اما مقصود از روی دادنش خلقِ یک شگفتی نبود؛ بلکه حضرتش در معراج خود به اوج شهود باطنی و قرب الی الله و مقام «قاب قوسین أو أدنی» رسید و خداوند، دستورها و سفارش‌های بسیار مهمی به ایشان فرمود. با این همه، واقعه‌ای به این عظمت، اگر به زبان هنر واگویه نمی‌شد، تنها در کتب و روایات دینی باقی می‌ماند و به این گستردگی و اثربخشی، چراغ راه مومنان نمی‌شد. همین جاست که ارزش و اهمیت معراجنامهخوانی، رخ می‌نماید و عیان می‌شود، چراکه در حفظ و صیانت این بخش بی‌بدیل از تاریخ دین روشنگر اسلام، نقشی یکه و یگانه ایفا کرده و آن را نسل به نسل و سینه به سینه از صدر اسلام به اکنون رسانده است.
اما باید به حتم اشاره کرد که بزرگی و نقش بی‌بدیل معجزه‌ی معراج، سبب شد که این واقعه تنها در معراجنامهخوانی متجلی و منعکس نشود و هر هنرمند عاشق و دلسوخته‌ای در هر عرصه و حیطه‌ای، نقش خود را از این عروج عارفانه بر پرده زند؛ چنانچه نقاشان و تصویرسازان بی‌شماری به استقبال معراج آمدند، از سلطان محمد و کمال‌الدین بهزاد تا معاصرانی چون محمود فرشچیان، عبدالمجید حسینی راد، حبیب‌الله صادقی و ایرج اسکندری و بسا هنرمند دیگر که گمنام مانده‌اند، اما هر کدام بخشی از این عروج یگانه را به تصویر کشیده‌اند.
در این میان، شعر و موسیقی هم هیچ کم نگذاشتند و هنرمندانشان هر چه در توش و توان داشتند، به کار گماشتند تا زیبایی و عظمت معراج را در قالب کلمات و نغمات جاودانه سازند و به آیندگان بسپارند. معراجنامهخوانی که به آن اشاره شد، بخشی از خدمت مخلصانه و مومنانه اهالی موسیقی بوده است در روایتِ سِیر و سلوک حضرت رسول اکرم(ص) به آسمان هفتم. اما معراجنامهخوانی تنها در قالب موسیقی رسمی و برای نخبگان و فرهیختگان باقی نماند و هنرمندان عاشقی از هر سوی این سرزمین، دِین خود را به دین تعالی‌بخش خود ادا کردند. این گونه بود که معراج در موسیقی مقامی و محلی، تجلی شایسته‌ای یافت تا حتی عامی‌ترین آدمیان از امت محمد(ص) نیز جان و دل خود را در نغمات و آواهایی بشویند که متبرک به واقعه‌ی معراج شده است.
امیر عبدالحسینی
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.