چهارمین سوگواره پوسترهای عاشورایی
در سال ۸۸ ، دبیری چهارمین دوره پوسترهای عاشورایی از سوی مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری یه من سپرده شد. شرایط و مقررات سوگواره طی فراخوان اعلام و آثاردر زمان مقرر به دبیرخانه سوگواره ارسال شد.
هيأت داوران متشكل از ابراهيم حقيقی، صداقت جباری، محمد خزايی، كورش پارسانژاد و محمدرضا دوست‌محمدی از ميان ۱۴۶۵ اثر ۵۷۳ هنرمند كه آثارشان را به دبيرخانه اين دوره از سوگواره پوسترهای عاشورايی ارسال کره بودند، تنها آثار ۴۱ هنرمند را براي ارائه در نمايشگاه برگزيدند.
خبرگزاری فارس ذر گقت‌وگویی به نقل از من نوشت: “امير عبدالحسيني دبير اين سوگواره نيز در پاسخ به سوال خبرنگار فارس درباره سطح كيفی آثار اين دوره گفت: هر سال كه مي‌گذرد، تعداد و كميت آثار ارسالي به دبيرخانه بيشتر مي‌شود اما كيفيت به طور چشم‌گيري پايين می‌آيد. وي ادامه داد: اين اتفاق ناشي از آن است كه المان‌هاي تصويري براي هنرمندان محدود هستند و هنرمندان و علاقه‌مندان به دليل عدم دسترسي به تصاوير خوب سراغ آثار سال‌هاي برتر گذشته مي‌روند و اين باعث تكرار مي‌شود و عملا آثار تكراري به نمايشگاه راه پيدا نمی‌كنند. كورش پارسانژاد عضو هيأت داوران نيز درباره سطح آثار به خبرنگار فارس گفت: سطح آثار خوب نبود به طوري كه از ميان حدودا ۱۵۰۰ اثر ارسالي تنها توانستيم ۴۰ اثر را براي نمايشگاه انتخاب كنيم. وي يكي از دلايل اين بي‌كيفيتي آثار را وجود كامپيوتر و نرم‌افزار‌ها دانست و بر لزوم استفاده از كامپيوتر با دانش كافي تأكيد كرد.”
رسول اوليازاده -رييس وقت خانه عكاسان ايران- نيز به خبرنگار فارس گفته بود: هدف از برگزاري اين جشنواره‌ها و نمايشگاه‌ها فرهنگ‌سازي است و ما بايد هرسال ميزان تحقق اهداف‌مان و نزديك شدن به آنها را بسنجيم. وي ادامه داد: نسل جديد ما تشنه آموختن هستند و ما بايد فرهنگ عاشورا را براي آنها فراگير كنيم. وي با اشاره به اين كه يك اثر برگزيده در سوگواره بايد مورد تاييد مردم هم باشد، تاكيد كرد: وقتي براي مثال كتيبه‌ای اثر برگزيده مي‌شود بايد ديد كه آن اثر مي‌تواند با مخاطب عام در تكيه و يا حسينه ارتباط برقرار كند يا خير. به همين دليل من به مسئولان برگزاري سوگواره پيشنهاد می‌كنم كه براي رسيدن به حس عاشورايي در آثار، نظر سنجي آثار به وسيله مخاطبان را در دوره‌هاي بعدي انجام دهند.
نمايشگاه آثار چهارمين سوگواره پوسترهای عاشورايی به همت حوزه هنری و با همكاري خانه هنرمندان ايران، كانون انفورماتيك، موسسه رهنما، سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران، موسسه توسعه هنرهای تجسمی و دوهفته‌نامه تنديس دی ماه سال ۸۸ در خانه هنرمندان افتتاح برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه و معرفی برگزیدگان اين رویداد كه با استقبال علاقه‌مندان جوان به هنر گرافيك همراه بود، حسن بنيانيان رئیس حوزه هنري، مرتضي گودرزي ديباج مدير مركز هنرهاي تجسمي حوزه هنری، محمود شالويي رييس موزه هنرهاي معاصر و مدير كل هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد، امير عبدالحسيني دبير اين سوگواره و همچنين كورش پارسانژاد به عنوان نماينده هيأت داوران حضور داشتند. از ميان ۵۷۳ شركت كننده در اين دوره از سوگوار پوسترهاي عاشورايي ۱۸ هنرمند برگزيده شدند كه تنها دو هنرمند زن نام‌شان در بخش تقديري‌هاي اين دوره به چشم مي‌خورد. در بخش جنبي با محوريت كتيبه‌نگاری، سعيد دين‌پناه، رضا باباجاني و عليرضا جوادي موفق به دريافت لوح تقدير و ۳ سكه بهار آزادی شدند. همچنين در بخش موضوعي با عنوان “حر بن يزيد رياحی”، رضا منجزی و محمدحسين اناری لوح تقدير و دو سكه بهار آزادی را دريافت كردند. در بخش اصلي با موضوع حماسه عاشورا ضمن تقدير از ۱۰ هنرمند به محمود حاجی‌وند ۳ سكه بهار آزادی، مسلم علم زاده ۵ سكه بهار آزادي و عليرضا جوادي به عنوان نفر اول ۷ سكه بهار آزادي به همراه لوح تقدير تقديم شد. در اين مراسم فيلم كوتاهي از روند داوري آثار به همراه مصاحبه های كوتاهي با هيأت داوران اين دوره پخش شد كه محمدرضا دوست‌محمدي از اعضای هيأت داوران يكي از راه حل‌هاي استقبال مردم از اين پوسترها را وارد شدن آنها به اجتماع دانست. وی گفت: پوسترهاي عاشورايي در حال حاضر تنها در گالری و براي علاقه‌مندان و دانشجويان گرافيك نمايش داده مي‌شوند. وي همچنين به تكرار در آثار هنرمندان اشاره كرد و رجوع به آثار دوره‌هاي گذشته را يكي از دلايل تكرار و عدم خلاقيت در آثار عنوان كرد. ابراهيم حقيقی نيز در صحبت‌هاي خود از سخت‌گيري در داوري اين دوره خبر داد و به تكرار در آثار ارسالي و مشابهت آنها با آثار برگزيده دوره‌هاي قبل اشاره كرد. نسل جدید ما تشنه آموختن هستند و ما باید فرهنگ عاشورا را برای آنها فراگیر کنیم. وی با اشاره به این که یک اثر برگزیده می‌شود باید دید که آن اثر می‌تواند با مخاطب عام در تکیه و یا حسینیه ارتباط برقرارکند یا خیر.
المیرا موسوی‌تبار گزارش کامل این سوگواره به شرح زیر را روز چهارشنیه ۲ دی ماه ۸۸ در روزنامه امتیاز منتشر کرد.
حال و هوای سرخوشانه خانه هنرمندان این روزها مثل همیشه نیست. انگار دیوارها هم می‌دانند آنچه که این روزها زینت‌بخشان است، سوگنامه‌ای است برای مردی که همه زندگی خود را برای اعتقادش فدا کرد. همین است که این روزها از دیوارهای آن ماتم می‌بارد و شکوه غم همه نگارخانه‌ها را در خود فرو برده است.
اولین، دومین و سومین آمد و رفت و اینک، در روزهای سیاه‌پوشی سرزمین‌مان، هنرمندان هم برای چهارمین بار با هنرخویش در این عزای عمومی شریک شده‌اند، با این تفاوت که آنها به جای علم و بیرق و طبل و کتل، پوسترهایشان را آورده‌اند. کیوان کهریزی، محمدصفری، احسان جعفرپیشه، مریم حسن‌نژاد، علیرضا جوادی، محمود حاجیوندقابی، مسلم علم‌زاده، علیرضا بیت‌اللهی، محمد جمشیدی، علیرضا نظربیگی، مصطفی عزیزپور، زهره پهلوان، بیتا افخمی‌گلی، حامد میرزاحسینی، حلال خصوصی‌نیاکی، مهدی تمیزی، مصطفی رحمانی شهرکی، فاطمه اسلامی کتابچی، سید محمدحسین میرباقری، مریم‌سادات منصوری، مریم اوستا، رضا بختیاری‌فرد، محمد صمدی، مرتضی رحمتی، بهنام عبدالله‌وند، ملیحه مهدوی‌نژاد، مونا مهدی‌زاده، محمدرضا حافظی، علیرضا بختیاری، نیلوفر شهری، حامد محمدیان، احسان مرادی، طاسین عواطفی، علیرضا حصارکی، رضا منجزی، محمدحسین اناری، سعید دین‌پناه و رضا باباخانی همان هنرمندانی هستند که از بین خیل عظیم مشتاقان حسین(ع)، این افتخار نصیبشان شد که محرم امسال را با پوستر عزاداری کنند. هزار و ۴۶۵ اثر کم نیست، هزار و۱۲۲ اثر در بخش اصلی و ۲۵۰ اثر در بخش موضوعی (حربن یزید ریاحی) شرکت کرده‌اند. ۹۳ اثرهم میهمان بخش کتیبه هستند. از ۵۷۳ شرکت کننده ۲۹۸نفر را مردان و ۲۷۵ نفر زنان تشکیل می‌دهند. ۲۶۰ تهرانی و ۳۱۳ شهرستانی هم به این سوگواری دعوت شده‌اند.
کون و مکان جمله حسین است و بس
هر سه نگارخانه خانه هنرمندان عزادار سالار شهیدان‌اند. گالری ممیز میزبان جوان‌ترهایی است که شوق خود نسبت به امام سوم(ع) را برکاغذ پوسترشان نقش کرده‌اند. آنجا که درمیان انبوه رنگ‌های سیاه، سبز و قرمز محاصره می‌شوی و از هرسو، نام مبارکش به چشم می‌خورد. همان که عبارات مقدس همچون هاله‌ای نورانی در برت می‌گیرند: السلام علیک یا اباعبدالله، انّی سِلمً لِمَن سالَمَکُم… والوِترَالموتور… هَل مَن ناصِرُ یَنصُرُنی…
نوآوری در این گالری بیشتر از جاهای دیگر است. نمونه‌اش تصویر صفحه‌ای ازحرف(ع) فرهنگ لغات است که روی کلمه (عاشورا) آن خون پاشیده، یا مشق خطی برای تمرین آی با کلاه و ب کشیده که بارها و بارها نوشته (کربلا آب ندارد)، گویی می‌خواهد به عظمت حیرت‌آور تشنگی کربلاییان پی‌ببرد، یا برگی از دست‌نوشته‌های سرداری شهید در وصف عاشورا که تاریخ محرم سال ۱۳۶۳ را برخود دارد… گالری ممیز همیشه بیننده را غافلگیر می‌کند.
اما گالری میرمیران هم از جهتی نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند. اینجا جولانگاه آثار داوران سوگواره چهارم است؛ همان‌ها که با سخت‌گیری و جدیت خود، بسیاری از هنرمندان ناواردتر را از حضور در این عزاداری حسینی محروم کردند و در عوض، پوسترهایشان با جلوه‌گری به مخاطب می‌فهماند که یک پوستر عاشورایی باید چه شکلی باشد.
دیدن نام “حقیقی” در کنار پوستر اصلی سوگواره غافلگیری خوشایندی است، مخاطب در دلش می‌گوید “می‌دانستم”، و درکنار آن، پوستر “صداقت جباری” که نشانه نوشته سوگواره را طراحی کرده است. “کوروش پارسانژاد” میهمان دیگر استاد میرمیران است، “محمدرضا دوست‌محمدی” نیز، همو که شقایق پرپر درمیان انبوه درختان خاردار سر به فلک کشیده را بر دامن کاغذ نشانده و “هل من ناصر ینصرنی” شقایقش را گویا پاسخی نیست. همو که “دشمنان” را با خطوط ریز، درشت و حتی برعکس بر تمام سطح پوستر به صف کشیده و حلقه تنگی که درمیان آنها محاصره شده، به این جمله زینت بخشیده که “دوستان اندک این طرف کم بود. اما عشق با ما بود …”
“محمد خزایی” و ” امیرعبدالحسینی”، دبیر پیشین و دبیر فعلی سوگواره روی دیوار دیگری کنار هم نشسته‌اند، عبدالحسینی کلاه‌خودی را به میدان آورده که به جای چهره صاحب آن، هلال ماهی جا خوش کرده‌است، “السلام علیک یا ابوالفضل العباس”
علی وزیریان اما به تنهایی گالری نامی را قرق خود کرده است. این همه به پاس ارادتی است که وزیریان هماره به سید کربلا نشان داده است. پوسترهایی سراسر رنگ و طرح و خط که همه انگار می‌گریند، نزد استاد نامی آمده‌اند تا نشان کربلا را از او بجویند. الحق که دست مریزاد!
اینجا مسجد نیست، تکیه نیست، حسینیه هم نیست، اینجا خانه هنرمندان است که در این ده روز خونین، پا به پای مساجد و هیات‌ها و تکایا و حسینیه‌ها در سوگ تشنگان کربلا می‌گرید. انگار دیوارها هم سوگوارند…
سوگواره از نگاه داوران
آثار سوگواره به میان مردم بیاید
محمدرضا دوست‌محمدی یکی از داوران این سوگواره است که می‌گوید: “زمان آن فرا رسیده است که آثار سوگواره پوسترهای عاشورایی به بازار بیاید و امتحان خود را پس بدهد. اکنون باید آثار این سوگواره به اجتماع راه پیدا کند تا ببینیم که میزان استقبال مردم از آنها تا چه اندازه است. سازمان‌ها و ارگان‌ها به همراه هیأت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها می‌توانند از آثار سوگواره پوسترهای عاشورایی استفاده کنند. بنابراین باید شرایطی فراهم شود که این آثار به دست مصرف‌کنندگان اصلی خود برسد.
کیفیت آثار این دوره از سوگواره در مجموع قابل قبول بود. ولی اگر اطلاع‌رسانی بهتری صورت بگیرد و هنرمندان جوان بتوانند کارهای دوره‌های قبل را ببینند، از ارسال آثار تکراری خودداری می‌کنند.
باید به این مساله هم توجه داشت که ممکن است اکثر ایده‌های ناب در دوره‌های اول تا سوم این سوگواره به کار رفته باشد. به همین دلیل هنرمندان باید تلاش بیشتری به خرج دهند که بتوانند آثاری ناب و درخور خلق کنند.”
پوسترهای سوگواره باید به دیوارهای شهر آویخته شود
کورش پارسانژاد هم یکی دیگر ار اعضای هیأت داوران سوگواره چهارم بود. او معتقد است: “تماشای پوسترهای سوگواره توسط مخاطبان، سواد بصری آنها را بالا می‌برد و می‌تواند از این طریق، چرخه نمایشگاه‌های چنین رویدادهایی را رونق دهد. در واقع، پوستر ابتدا باید به در و دیوارهای شهر آویخته شود و پس از آن، در نمایشگاه‌ها به نمایش درآید.
جدای از ایجاد تمهیداتی برای نمایش عمومی آثار سوگواره، باید این رویداد فرهنگی آسیب‌شناسی شود تا زمینه حضور چهره‌های حرفه‌ای‌تر نیز در این سوگواره فراهم شود. این که نسل جوان در رقابت‌ها شرکت کنند، امیدبخش است، اما این نباید به معنای عدم حضور هنرمندان شناخته شده باشد.
در داوری این سوگواره شاید تنوع تخصص‌ها و سلایق داوران باعث شده باشد که کارها از چند فیلتر بگذرد و تنها آثار خیلی شاخص به سوگواره راه بیابد.”
موافق سخت‌گیری در داوری بودم
ابراهیم حقیقی داور دیگر سوگواره هم گفت: “برای آنکه کارهای نخبه‌تری به روی دیوار بیاید و نمایشگاه‌ها بهتری در چهارمین سوگواره پوسترهای عاشورایی داشته باشیم. من با سخت‌گیری در داوری‌ها موافق بودم. درتمامی داوری‌های هنری جهان، آثاری که جایزه می‌برند. به معنای نشان دادن راه از سوی داوران هستند. یعنی جوانان تصور می‌کنند که اگر سال آینده مشابه آثار برندگان کار کنند، اثرشان بهتر خواهد شد. با این حال ما در داوری سوگواره چهارم، جوایز را به گونه‌ای انتخاب و تعیین کردیم که این گرایش‌ها خیلی عمده نشود و جوانان به جای رفتن به چنین سمت‌هایی، بیشتر به فکر کردن و اندیشیدن و استفاده از جنبه‌های خلاقانه بپردازند. با نگاه به بخشی از آثار رسیده به این سوگواره حس می‌شد که دوستان جوان به تکرار افتاده‌اند و مشابه آثاری که سالهای قبل روی دیوار یا در کاتالوگ‌ها بود. در میان کارها دیده می‌شد.”
تلاش ما انتخاب آثاری در خور اعتقادات یک قوم عظیم بود
صداقت جباری هم به عنوان داور چهارمین دوره سوگواره پوسترهای عاشورایی حضور داشت. او معتقد است: “وقتی هنرمندان موضوع بسیارمهمی را به عنوان سوژه و محمل بیان هنری خود انتخاب می‌کنند . باید برای این کار برنامه‌ریزی کنند تا ضرورت و جایگاه عملکردشان مشخص باشد. این فرآیند در داوری‌های اینگونه آثار هم باید لحاظ شود. به همین دلیل در ارزیابی چهارمین سوگواره پوسترهای عاشورایی که آثارش با فرهنگ و اعتقادات یک قوم عظیم در ارتباط است، تمام تلاش و دقت صورت گرفت تا تنها کارهایی درخور انتخاب شود. طبیعتاً در صورتی که برای هر جشنواره اطلاع‌رسانی درست صورت بگیرد، مخاطب‌شناسی شده باشد و ضرورت کار در آن عرصه مطرح شود، آثار خوبی هم عرضه می‌شود. در مجموع می‌توان گفت کارها بد نبود؛ ولی نمی‌توان آنها در معادل گرافیک معاصر ایران دانست. به‌نظر من گرافیست‌های بیشتری می‌توانستند وارد این عرصه شوند. البته شاید هم ذات چنین مسابقاتی است که نسل جوان علاقه بیشتری برای شرکت درآن‌ها دارند. گاهی نیز ازدحام رویدادهای هنری شبیه به هم باعث می‌شود که هنرمندان به تکرار بیفتند یا انگیزه‌هایشان برای حضور در رقابت‌های تضعیف شود.
از طرفی دیگر و به اعتقاد من، درمورد موضوعات خیلی مقدس، پرداختن بی‌رویه به موضوع ممکن است که به جایگاه رفیع این موضوعات لطمه بزند و شاید بهتر باشد که این سوگواره به کانون تمرکز کلیه فعالیتهای با موضوع عاشورا و محرم در عرصه هنرهای تجسمی تبدیل شود. این برعهده متولیان و مدیران هنری کشور است که با برنامه‌ریزی، مخاطب سنجی و فضاشناسی، زمینه را به گونه‌ای فراهم کنند تا خصوصا در مورد رویدادهایی که مفاهیم معنوی را هدف قراردادهاند، بیشترین و حرفه‌ا‌‌ی‌ترین هنرمندان حضور یابند و درعین حال، افزایش بی‌دلیل این رقابت‌ها به اصل موضوع آسیب نرساند.”
انتخاب جدی آثار در سوگواره، چراغ راهی برای آیندگان است
دکتر محمد خزایی داور دیگر سوگواره هم گفت:”سوگواره پوسترهای عاشورایی جایگاه ویژه‌ای در میان هنرمندان جوان پیدا کرده‌است و هرساله با کیفیت بهتری برگزار می‌شود. این رویداد هنری با توجه به سه دوره برگزاری، مورد توجه ویژه طراحان قرارگرفته است و در چهارمین دوره آن، سطح آثار رسیده در حد مطلوبی بود.
کارهایی که به چهارمین سوگواره پوسترهایی عاشورایی راه پیدا کردند. از چند فیلتر سخت گذشتند و از میان آثار فراوانی که رسیده بود، انتخاب شدند. در داوری‌های کیفیت آثار بسیار مهم بود به این دلیل که اگر کارهای ضعیفی انتخاب می‌شد، به صورت معیاری برای هنرمندان درمی‌آمد تا در دوره‌های آینده کارهایی درآن سطح ارسال کنند. اما این انتخاب سخت و دقیق، چراغ راهی بر ای آیندگان خواهد شد تا متوجه باشند که تنها با آثار حرفه‌ا‌‌‌ی می‌توانند در این رویداد هنری شرکت کنند. در این دوره نسبت به سال گذشته، آثار بیشتر و متنوع‌تری رسیده بود و بی‌تردید در سالهای آینده هم شاهد گسترش کمی و کیفی آثار این سوگواره خواهیم بود.”
حسن عظیمی، مهدی مرادی، محمدرضا فراهانی امور اجرایی چهارمین سوگواره پوسترهای عاشورایی را بر عهده داشتند و امور نمایشگاهی نیز توسط فریبرز ابراهیمی، رضا قنائیان، رسول مصطفوی و سعید مجیدی انجام گرفت.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.