تصویری از آسمان

سال ۱۳۷۹ به نام مبارک امیرالمومنین علی (ع) نامگذاری مزین شد و در نیمه دوم این سال، سازمان فرهنگی‌ هنری شهرداری تهران -که در آن زمان حجت‌الاسلام محمد علی زم ریاست آن را بر عهده داشت-‌ تصمیم گرفت یک مجموعه کار فرهنگی به مناسبت این سال انجام بدهد. به همین منظور، ستاد تکریم سال امیرالمومنین علی (ع) به ریاست حجت‌الاسلام حسین شاهمرادی تشکیل شد. پس از آن نیز کارگروه‌های این ستاد در گرایش‌های موسیقی، هنرهای تجسمی و ادبیات شکل گرفت و کارها تقسیم شد. در بخش هنرهای تجسمی نیز مسئولیت جمع‌آوری آثار و ساماندهی نمایشگاه در ۲ زیرمجموعه برنامه‌ریزی شد. در رشته خوشنویسی، استاد علی شیرازی به عنوان مسئول سفارش و انتخاب آثار موضوعی، ارتباط با جامعه خوشنویسی کشور را بر عهده گرفت و ساماندهی آثار در سایر رشته‌های هنر تجسمی از قبیل نقاشی، تصویرسازی، نگارگری و پوستر به عهده مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری گذاشته شد. در آن زمان دکتر مصطفی گودرزی مدیریت هنرهای تجسمی را برعهده داشت و بخش اجرایی پروژه را به من واگذار کرد و قرار شد که کار بر اساس دو مرحله اجرایی شود. در مرحله اول (مهر سال ۷۹) با هنرمندان و استادان هنر تماس گرفته و درخواست شد تا به خلق اثر هنری با موضوع امام علی (ع) بپردازند یا چنانچه آثاری در این زمینه دارند، آن‌ را برای نمایشگاه در اختیار دبیرخانه قرار بدهند. بخشی از این آثار به عنوان آثار ثابت موزه‌ی امام علی‌(ع) –که قرار بر ساخت و تاسیس آن بود- با موافقت هنرمندان خریده شد و بخشی دیگر برای نمایشگاه امانت گرفته شد تا بعد از پایان نمایشگاه به هنرمندان عودت داده شود. تعدادی از هنرمندان از ابتدای کار به دلیل آماده نداشتن کار با این موضوع، نداشتن فرصت برای خلق اثر موضوعی، مسافرت به خارج از کشور، گرفتاری‌های روز‌مره، بیماری و یا مشکلاتی از این قبیل، نتوانستند در برپایی نمایشگاه شرکت کنند. و بعضی هم با این که قول همکاری داده بودند. اما در اواسط کار با توجه به مشکلات شخصی از همان قبیل نتواستند کارشان را برای نمایشگاه آماده کنند. در مرحله‌ی بعد فراخوان عمومی هنرمندان در مطبوعات چاپ شد، که عمدتاً هنرمندان جوان‌تر در این بخش شرکت کردند، کارهای ارسالی به دبیرخانه ستاد را هیأت انتخاب و داوران بررسی کردند و در نهایت، در بهمن سال ۷۹ آثار جمع آوری و برای نمایشگاه آماده شد.

در بخش مدعوین با هنرمندان و استادان و بزرگان هنر نقاشی و تصویرسازی تماس گرفته شد و در نهایت آثار ماندگاری برای در نمایشگاه ارائه و خریداری شد. آثار خریداری شده از ۲۹ فرودین تا ۱۵ اردیبهشت با عنوان نمایشگاه تصویری از آسمان ۱۳۸۰در موزه‌ی هنرهای معاصر به نمایش در آمد  و پس از پایان نمایشگاه هم به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تحویل شد تا در موزه تازه تاسیس با نام موزه هنرهای دینی امام علی(ع)  حفظ و نگهداری شود و در زمره آثار موضوعی این موزه ثبت شود.

در بخش نقاشی، آثاری از استادان آیدین آغداشلو، سید مهدی حسینی، جواد حمیدی، رضا بخشی، مصطفی گودرزی، فرح اصولی، حسین خسروجردی، کاظم چلیپا، حبیب‌الله آیت‌اللهی، ایرج اسکندری، حبیب‌الله صادقی، ناصر پلنگی، فاطمه چاووشی نسب، شراره صالحی، عبدالمجید حسینی‌راد، علی وزیریان، مصطفی ندرلو، احمد خلیلی‌فر، عبدالحمید قدیریان، مرتضی گودرزی، حسن یاقوتی، فریده زریو و … خریداری شد. در سایر بخش‌ها نیز آثاری از رضا عابدینی، صداقت جباری، ابراهیم حقیقی، فرزاد ادیبی، اکبر نیکان‍پور، ابوالفضل همتی آهویی، محمدعلی بنی‌اسدی، سعید عجمی، حمید عجمی، محمدرضا آستانه، فرهاد صادقی امینی، جمشید سرحدی‌زاده، خشایار قاضی‌زاده و … خریداری شد.

در بخش مسابقه و فراخوان هم مجموعا حدود ۵۰۰ اثر به دبیرخانه ارسال شد که طی دو مرحله انتخاب و یک مرحله داوری هیأت داوران، ۳۲ اثر از ۲۶ هنرمند علاوه بر گرفتن جایزه و لوح تقدیر، به نمایشگاه راه پیدا کرد و ۳۰ اثر از ۲۸ هنرمند به خاطر ویژگی‌هایی مورد تقدیر قرار گرفت اما به نمایشگاه راه پیدا نکرد. در هرحال، بخشی از آثار برای برپایی نمایشگاه در نظر گرفته شد و در مجموع ۲۵۰ اثر از ۱۱۰ هنرمند به نمایش گذاشته شد.

آثار در ۲۷ فروردین ۸۰ به موزه‌ی هنرهای معاصر تهران منتقل شد. چون تعداد آثار زیاد و  متشکل از نقاشی و گرافیک بود، هم‌چنین با توجه به تنوع سبک و سیاق آثار، طبیعتاً در چیدمان نمایشگاهی آثار مشکلاتی به وجود آمد. یک نظر این بود که آثار به طور مجزا چیده شود؛ یعنی اول آثار نقاشی به دنبال هم بیاید و بعد آثار گرافیک چیده شود؛ یا برعکس. نظر دیگر این بود که آثار به ترتیب الفبایی اسم هنرمندان چیده شود؛ و نظرهای متعدد دیگر. در نهایت، با همکاری چند نفر از هنرمندان و استادان هنر و همکاری دوستان در موزه‌ی هنرهای معاصر، قرار براین شد که به یک چیدمان نمایشگاهی مناسب برسیم و فضاسازی نمایشگاه را در نظر بگیریم. به هر حال، با توجه به فرصت بسیار کم (حدود چندین ساعت) و تنوع آثار به لحاظ نقاشی و گرافیک و قطع و تکنیک و … و با در نظر گرفتن حداقل فضای مناسب برای چیدمان نمایشگاهی، آثار بر روی دیوارهای موزه هنرهای معاصر تهران جا گرفت.

در نهایت هم نمایشگاهی از آثار تجسمی هنرمندان معاصر به مناسبت سال تکریم امیرالمومنین علی علیه‌السلام تحت عنوان “تصویری از آسمان” برگزار شد. این نمایشگاه با عرضه‌ی آثار نقاشی و گرافیک، تلاش داشت مجموعه‌ای هنری با موضوع شخصیت والای مولا گرد هم آورد. این رویداد نمایشگر تلاش صمیمانه و خودجوش هنرمندانی بود که به فراخور موضوع سعی کرده بودند آثاری در ستایش شخصیت بی مثال حضرت علی(ع) عرضه کنند. از این نظر، باید گفت آثار ارائه شده گوشه‌ای از ارادت شیعیان آن حضرت را نمایش درآورده بود، که البته تلاش و تجربه‌ای آغازین بود و امید داشت که با فعال شدن موزه‌ی امام علی (ع) آثار هنری شایسته‌ی تکریم امیرالمومنین(ع) را گسترش پیدا کند و این جریان در ادامه‌ی جست و جو و تجارب هنرمندان انقلاب اسلامی، زمینه شکوفایی هنر شیعی را هرچه بیش‌تر فراهم آورد.

همانطور که انتظار می رفت، با توجه به موضوع نمایشگاه استقبال بسیار خوبی صورت گرفت. گروه‌های مختلف از مراکز آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و مردم علاقه‌مند از نمایشگاه بازدید کردند. به هر حال، هر حرکت فرهنگی دارای نقاط قوت و نقاط ضعف است، ولی نتیجه‌ی نهایی راضی‌کننده بود. گروه‌های مختلف گردشگر و افراد خارجی که به ایران مسافرت کرده بودند از نمایشگاه بازدید کردند و علاقه‌ای که برای داشتن پوستر کارها، کتاب نمایشگاه و… داشتند و یا توضیحاتی که درمورد آثار می‌خواستند جالب توجه بود. اگرچه به دلایلی، اطلاع‌رسانی نمایشگاه مطلوب و فرا گیر نبود، اما در مجموع استقبال هنرمندان و کسانی که از برپایی نمایشگاه مطلع شدند بسیار خوب و مایه‌ی دلگرمی و امیدواری بود.