ارکستر شهر

در زمان تصدی مسئولیتم به عنوان معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دفتر کارم محل آمد و شد هنرمندان عرصه‌های مختلف هنر بود. ایده تاسیس و راه‌اندازی‌ندازی ارکستر شهر تهران در نشستی صمیمانه با استاد اسماعیل تهرانی -نوازنده سنتور، آهنگساز و رهبر ارکستر- و بابک ربوخه -مدیر موسیقی- شکل گرفت. داشتن ارکستر سازهای ملی ایران در مجموعه شهرداری، توجه به سازهای ایرانی در ارکستر با ارکستراسیون و سازبندی ایرانی، شناسایی و جذب و بسترسازی برای فعالیت نوازندگان جوان و فارغ‌التحصیلان موسیقی و بازاجرای آثار ماندگار موسیقی فاخر ایران از جمله مواردی بود که در این نشست دوستانه مطرح و به عنوان هدف تاسیس ارکستر شهر مد نظر قرار گرفت.

فراخوان تنظیم و از نوازندگان جوان و علاقه‌مند دعوت شد تا فیلم اجرای خود را ارسال کنند تا اعضای مورد نظر برای ارکستر شهر انتخاب و برگزیده شوند. شورایی متشکل از استادان اسماعیل تهرانی، میلاد کیایی، هادی منتظری، حمید متبسم، شهرام میرجلالی، محمد فیروزی، محمدعلی کیایی‌نژاد و کریم قربانی هم به عنوان هنرمند و داور مهمان، بازبینی فیلم‌ها و انتخاب نوازندگان و اعضای ارکستر شهر را عهده‌دار شدند.

برگزاری نشست خبری

نشست خبری چگونگی برگزاری و اجرای ارکستر شهر با حضور اسماعیل تهرانی رهبر ارکستر و استادان حوزه موسیقی و اعضای شورای سیاستگذاری ارکستر شهر میلاد کیایی، هادی منتظری، محمدعلی کیایی‌نژاد، حمید متبسم، محمد فیروزی و شهرام میرجلالی برگزار شد.

در این نشست امیر عبدالحسینی، معاون هنری سازمان فرهنگی هنری، با اظهار خوشحالی از حضور و حمایت استادان سرآمد حوزه موسیقی، به فعالیت سازمان فرهنگی هنری در سال گذشته اشاره کرد و گفت: سال ۹۴ سال خوبی برای موسیقی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بود. سلسله نشست‌های «آوای دوست» در حوزه سازهای مختلف مثل تار، سنتور و کمانچه را با حضور استادان سرآمد برگزار کرده‌ایم و این نشست‌های پژوهشی در سال ۹۵ ادامه خواهد داشت.

وی افزود: در سال گذشته ۱۸۱ کنسرت در فرهنگسراهای سازمان از جمله فرهنگسراهای ارسباران، بهمن، اندیشه، فردوس، ابن‌سینا و… برگزار شده است. همچنین در راستای فعالیت‌های سال گذشته می‌توان به  انتشار چند عنوان آلبوم همچون «حضرت خورشید» در منقبت حضرت علی (ع)، «دوشنبه کربلا» با صدای دولتمند خلف خواننده شهیر کشور تاجیکستان اشاره کرد.

امیر عبدالحسینی به اشعار فاضل نظری هم اشاره کرد و گفت: این آلبوم با آهنگسازی فواد حجازی در تابستان امسال به‌دست نشر سپرده خواهد شد.

جشنواره پیامبر مهربانی از دیگر فعالیت‌های سازمان فرهنگی هنری در سال ۹۴ بود که عبدالحسینی از آن یادکرد و گفت: این جشنواره در ۸ گروه موسیقی نواحی و ملی با ۶۸ اجرا برگزار شد که دومین دوره آن در سال جدید برگزار خواهد شد.

وی همچنین به گروه‌هایی که در این مدت زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تأسیس شد نیز اشاره کرد؛ گروه‌هایی ازجمله گروه‌ کر فرهنگسراهای بهمن، ارسباران، اندیشه، امید، بهاران و … که با نظارت و مدیریت موسیقی هنوز هم مشغول به فعالیت هستند اما یکی از مهم‌ترین این گروه‌ها، که امروز این نشست با محوریت آن تشکیل شده ارکستر شهر است که با رهبری اسماعیل تهرانی قرار است به شکل حرفه‌ای و با حضور سرآمدان موسیقی به فعالیت بپردازد.

 ارکستر شهر چراغی برای جوانان و راهی برای فرهنگسازی است

در ادامه نشست اسماعیل تهرانی در خصوص ارکستر شهر گفت: این ارکستر زیر نظر یک شورای فنی اداره می‌شود که وظیفه ممیزی و ارزیابی آن را بر عهده ‌دارند. وی با بیان اینکه ارکستر شهر یک ارکستر سازهای ملی است بیان کرد: اولین ایده‌ای که درباره ارکستر شهر بیان شد در ۲۷ تیرماه سال ۹۴ بود که این ارکستر سازهای ملی برای اولین و آخرین بار به رهبری بنده روی صحنه رفت و متأسفانه از اقبال خوبی برخوردار نشد و خیلی زود چراغ ارکستر سازهای ملی خاموش شد. تهرانی ادامه داد: این بار، بابک ربوخه و دکتر امیر عبدالحسینی پیش‌قدم شدند و از من درخواست کردند تا ارکستری با همان ساختار سازهای ملی زیر نظر شهرداری تهران تشکیل شود و من به سه دلیل از این موضوع استقبال کردم؛ نخست ماندگاری هنر مهجور موسیقی بود که بارها در طول تاریخ مورد بی‌حرمتی و بی‌توجهی قرار گرفته است. دوم روشن کردن چراغی برای جوانان و سوم فرهنگسازی و آشنایی هر چه بیشتر مردم برای شناساندن هویت و فرهنگ است.

میلاد کیایی به عنوان عضو شورای سیاست‌گذاری و از استادان حاضر در این نشست گفت: بسیار خوشحال هستم که در این جمع حضور دارم و با عشق و اشتیاق در خدمت خواهم بود.

هنرمند باید یک گام از مخاطبانش جلوتر باشد

در ادامه نشست حمید متبسم از اعضای شورای داوری ارکستر شهر بیان کرد: بسیار خوشحال هستم برای همراهی در این ارکستر. کار هنر و پرداختن به فرهنگ باید زیر نظر یک مولد دولتی و حامی بزرگ فرهنگی باشد. انسان‌ها برای انسانی و خدایی زندگی کردن نیاز به آب و آبادانی دارند اما در کنار این‌ها از مسئله فرهنگ نباید چشم پوشید. وی افزود: بهتر آن است که پدیده‌های فرهنگی و سنتی و آنچه حاصل دست یک ایرانی است، از سوی سازمان‌های دولتی باشد و از طرف آنها حمایت شود. هنرمند باید یک گام از مخاطبانش جلوتر باشد اما هنرمند برای گذراندن زندگی خود آثاری را خلق می‌کنند که به سفارش عوام باشد و مشتری بیشتری داشته باشد. به همین روی در تمام جهان پرداختن به مقوله فرهنگ بر عهده دولت‌هاست. او در پایان سخنانش گفت: ارکستر فیلارمونیک برلین که یکی از ارکسترهای بزرگ و مهم جهان است، اگر حمایت‌های دولتی را نداشت هیچ‌گاه نمی‌توانست روی پایش بایستد.

تشکیل و حمایت از ارکسترهای بزرگ وظیفه شهرداری‌هاست

شهرام میرجلالی که عضو دیگر شورای این ارکستر است اظهار داشت: در میان شورای این ارکستر دو بنیان‌گذار گروه «دستان» را می‌بینم که همین نشان‌دهنده‌ بنیاد محکم این کار است. همان‌طور که دوستانم گفتند در همه دنیا دولت‌ها باید از چنین حرکتی حمایت کنند. ما اهالی موسیقی تا حدی عقب افتادیم و نتوانستیم آن‌طور که باید به جوانانمان بیاموزیم برای همین آن‌ها به موسیقی‌های بی‌محتوا روی آورده‌اند.  وی افزود: شهرداری‌ها در تمام دنیا از کار فرهنگی هنری حمایت می‌کنند. برگزارکننده اولین اجرای من شهرداری اهواز بود که هنوز هم به آن اجرا افتخار می‌کنم. میرجلالی در پایان از اسماعیلی تهرانی به خاطر دعوت برای حضور در ارکستر شهر تشکر کرد.

هادی منتظری از دیگر استادان حاضر در جلسه و از اعضای شورای سیاستگذاری ارکستر شهر گفت: هویت هر قومی به فرهنگ آن‌هاست. در جنگ جهانی دوم امپراتوری رم به مردم خود گفت هرچه از شما گرفتند، نگذارید فرهنگ شما را بگیرند. 

وی افزود: همیشه شهرداری‌ها در دنیا از هنرهای مختلف مثل موسیقی حمایت می‌کنند. امیدوارم این حرکت استمرار داشته باشد و مثل تلاشی که اسماعیل تهرانی برای ارکستر انجام داد و تنها یک اجرا داشت، نشود.

محمد فیروزی به‌عنوان آخرین نفر چند کلامی درباره ارکستر شهر صحبت کرد و گفت: خوشحالم که شهرداری این وظیفه را بر عهده‌ گرفته است. این موضوع باعث می‌شود یک سرپناهی برای جوانان ایجاد شود. آدم دلش برای جوان‌های با استعدادی که بعد از آموزش جایی برای بروز استعدادهای خود ندارند، می‌سوزد. آنها باید از سمت دولت حمایت شوند و سرپناهی برای آنها به وجود آید.

اولین اجرای ارکستر شهر

نخستین اجرای ارکستر شهر با حضور محمود صلاحی رییس و امیر عبدالحسینی معاون هنری، بابک ربوخه مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری در کنار جمعی از هنرمندان صاحب نام در حوزه موسیقی همچون؛ فریدون شهبازیان، محمد معتمدی، میلاد کیایی، هادی منتظری، عباس خوشدل، علی جهاندار، علی رستمیان، مجید اخشابی، شهرام میرجلالی، محمد میرزمانی، زیداله طلوعی، بهنام وادانی، سعید ثابت، کریم قربانی و …  شامگاه شنبه ۱۴ اسفند ۹۵ در سالن شهیدآوینی فرهنگسرای بهمن برگزار شد.

 ارکستر شهر تهران الگویی برای دیگر شهرها

در این مراسم اسماعیل تهرانی رهبر ارکستر شهر گفت: باید از سه انسان فرهیخته که به راستی به ما کمک کردند، دغدغه این کار را داشتند و باعث شدند این مهم شکل بگیرد، تشکر کنم. محمود صلاحی رییس، امیر عبدالحسینی معاون هنری و بابک ربوخه مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری که به راستی اگر مهربانی این اشخاص نبود این مهم شکل نمی‌گرفت.

رهبر ارکستر شهر درباره تمرین گروه گفت: اواخر آذر ماه سال ۹۵ اولین تمرین روی صحنه رفت و تا به امروز ۱۷ جلسه تمرین داشته‌ایم. برای اعضای ارکستر به شخصه ترجیح دادم فراخوان داده شود شاید در کوچه و پس کوچه‌های این شهر یا شهرهای دیگر نوازنده‌ای باشد. اسماعیل تهرانی درباره قطعات اجرایی گفت: امشب۶ قطعه بدون انتراکت (میان پرده) اجرا خواهد شد که ۳ قطعه آن کرال به همراه آواز جمعی، یک قطعه ارکستر به همراه خواننده و دو قطعه سازی است.

رهبر ارکستر شهر در پایان سخنان خود گفت: دو آرزو دارم. امیدوارم این ارکستر تداوم پیدا کند. همیشه یک سیکل مریض احوالی داشته‌ایم که در آن از «آ» به «ب» حرکت کرده‌ایم و دوباره این مسیر تکرار شده است و هیچ وقت به مراحل بعد از «ب» نرسیده‌ایم. همچنین امیدوارم تمام شهرداری‌های این مرز و بوم کاری که شهرداری تهران و سازمان فرهنگی هنری انجام داده است را برای خود الگویی قرار دهند. ما جوانان با استعداد کم نداریم. ما در کشور ۸۰ میلیونی فقط دو تا و نیم ارکستر داریم و این اصلا خوب نیست.

ارکستر شهر تلاشی برای ارائه موسیقی درست و خوب

در ادامه برنامه استاد فریدون شهبازیان آهنگساز و رهبر ارکستر گفت: وقتی ارکستری تشکیل می‌شود و برای اجرا سامان می‌گیرد، برای همه ما جای بسیار امیدواری است. تشکیل یک ارکستر نیاز به پیش دریافت‌های بسیاری دارد تا بتوانند پیش هم بنشینند، هماهنگ شوند و آثار قابل قبولی ارائه دهند. آقای تهرانی گفتند ۱۷ جلسه تمرین کرده‌اند که واقعا کم است و لازم است که بیشتر تمرکز داشته باشند ولی تشکیل چنین ارکستری با سازهای ایرانی که خیلی قبل دل مشغولی استاد دهلوی و من بوده است، قابل اعتناست و باید گفت شهرداری کار بزرگی کرده است. ۴۰ نفر نوازنده کنار هم آن هم با سازهای ایرانی بی‌اغراق گویی باید گفت از نظر کوک و شنیداری و با این تعداد نوازنده مشکل‌تر از یک ارکستر سمفونیک باشد. برای اینکه سازهای ایرانی از نظر کوک بسیار مشکل دارند. امیدوارم نظیر این ارکستر در مملکت ما شکل بگیرد و باعث شود جوانان کمک کنند موسیقی خوب را مردم ما بشنوند و این سال‌های گذشته‌ای که از موسیقی درست و خوب دور بوده‌ایم، پایان بگیرد و بتوانیم موسیقی خوب را به مردم ارائه دهیم.

 وی افزود: من نمی‌دانم برای رپرتواری که در این ارکستر تشکیل شده است چقدر زحمت کشیده شده، اما می‌دانم زمان بسیاری می‌برد که بتوانید قطعاتی را برای همچین ارکستری آماده کنید و قطعا هماهنگی این جوان‌های نوازنده کنار هم بسیار سخت است. امیدوارم که شهرداری تهران حالا که همت به این کار کرده است با همه قدرت از این کار حمایت کند. تشکیل این ارکستر کافی نیست باید حمایت شود، باید جوان‌هایی که اینجا فعالیت می‌کنند از هر نظر خیالشان راحت باشد.

شهبازیان بیان کرد: چند شب پیش در تالار وحدت با سه نفر از فرهنگیان ایتالیایی درباره موسیقی صحبت می‌کردیم که یکی از آنها که اهل شهر فلورانس بود گفت: در شهر فلورانس به آن کوچکی به جز ارکسترهای مجلسی، ملی و محلی تنها چهار ارکستر سمفونیک وجود دارد. با این وجود تنها دو یا سه ارکستر برای مملکت ۸۰ میلیونی ما بسیار کم است.

وی در پایان گفت: یکی از آن نهادهایی که می‌تواند حمایت کند شهرداری است. در تمام  کشورهای جهان تمام ارکسترهای سمفونیک متعلق به شهرداری است. من امیدوارم این اتفاق اینجا بیافتد و مسئولانی که از ارکستر شهر حمایت کرده‌اند، حمایت خود را ادامه دهند تا پابرجا بماند و دچار حاشیه‌ها نشود و مهم‌‌تر از همه اینکه «ارکستر شهر» موسیقی اصیل ایران را برای شما اجرا می‌کنند و این خیلی اهمیت دارد. ارکستر شهر تهران مثل یک ارکستر ملی عمل خواهد کرد.

اجرای ارکستر

این ارکستر با حضور اعضای گروه ۴۰ نفره جوانان (اعضای ثابت) با همراهی ۱۴ نوازنده مهمان (از هنرمندان صاحب‌نام) به اجرای قطعاتی از آهنگسازانی چون روح‌الله خالقی، گلنوش خالقی، ابوالحسن صبا و حسین دهلوی پرداخت. مهربانی، آزادی، ای ایران، چنگ رودکی، به زندان و نخست گلبانگ بخشی از قطعاتی بود که در این برنامه توسط ارکستر شهر (ارکستر سازهای ملی ایران) به اجرا در آمد.

استادان و هنرمندان مدعوی که در اجرای ارکستر شهر به رهبری اسماعیل تهرانی اعضای جوان ارکستر را همراهی کردند عبارت بودند از: بهنام وادانی با ساز سه‌تار، سعید ثابت با سنتور، کریم قربانی با ویلن‌سل، داود ورزنده با ساز نی، کورش بزرگ‌پور با سازهای کوبه‌ای، سیاوش برهانی با تار، سینا جهان‌آبادی و مهرداد ناصحی با ساز کمانچه.