رئیسی که ۳۰ ماه بدون حقوق کار کرد!

به نام خدایی که می‌میراند و دوباره زنده می‌سازد

یک نفس کافی‌ست در آیینه ناپیدا شدن
زان سپس هر جا به هر صورت پدیداریم ما

حالا در مقابل نام استاد پرویز اسکندرپور خرّمی، عنوان «زنده‌یاد» هم نقش بسته است. این عنوان، تشریفاتی و از سر مجامله نیست، بلکه به حقیقتی مسلّم اشاره‌ دارد. چرا که او با آن همه نقش و نگار ماندگار، در یادها و خاطره‌ها زنده می‌ماند. خاصه آنکه سال‌ها در طراحى فرش و ضریح و صحن و سراى حرم اهل بیت (ع) به هنرنمایی‌های یکه و ممتاز و طرح و نقش‌هایی پرداخت که علاوه بر وفاداری به سنت‌های هنری، در عمق ارادتش به امامان معصوم ریشه داشت.
اگر چه این روزها داغ بر داغ و اندوه بر اندوه به جان و دلمان نشسته؛ اما غم مضاعف آن که نمی‌توانیم عزیزان سفر کرده را شایسته و بایسته به سرای ابدیت مشایعت کنیم و هنرمندانِ جانمان در غربت و مظلومیت در دل خاک آرام می‌گیرند. اما غربتِ جناب اسکندرپور برای ما سنگین‌تر است که ایشان حتی در زمان حیات نیز بسان امامش حضرت سیدالشهداء (ع) مظلوم و ناشناخته زیست.
او هنر را فراتر از فُرم و مهارت و تکنیک به معنای فضیلت می‌دانست و برایش اخلاق در هنر مهم ترين اصل هنرمندی قلمداد می‌شد. دوستانش نمونه‌ها و مصادیق زیادی از این ادعا در خاطر دارند. يكى این که ۳۰ ماه بدون حقوق به عنوان رئیس موزه فرش فعالیت داشت و روا نمی‌دانست که در آن مسند از حقوقش حرف بزند و براى خود مطالبه اى داشته باشد.
پرویز اسکندرپور طراحى ضریح حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) را با تمام جزییات به پایان رسانده و آماده اجرای ضریح بود. اما او باور داشت که برای کار اهل بیت نباید از هیچ جستجو و مشورتی دریغ کرد و از همین روی برای افزودن به عیار و کیفیت اثر به نزد جناب استاد محمود فرشچیان رفت و طرح خود را به محضرشان ارائه داد. جناب فرشچیان ضمن تحسین جناب اسکندرپور فقید و تأیید طرح او، در جمله‌ای می‌گوید که همیشه دوست داشته ضریح حضرت عبدالعظیم(ع) را طراحی کند. همین جمله کوتاه کافی بود تا پرویز اسکندپور از ادامه کار صرف نظر کند. هر چه دوستان به او گفتند که این طرح، افتخار و عنايت بزرگی است و حتی جناب فرشچیان که خود ضریح حضرات معصوم به ویژه ضریح مقدس امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا(ع) را طراحی و اجرا کرده، راضی نیست که شما کار را ادامه ندهید، اما در ساحت هنر و معرفت، اخلاق و ادب و مرامِ استاد و شاگردی برای اسکندرپور جایگاه والایی داشت و معتقد بود که حتی رضای خدا در آن است که جناب استاد فرشچیان به این افتخار دیگر هم مزیّن شوند.
روزی دیگر را به یاد دارم که در سفر شیراز برای حضور در کارگاه عملی با این هنرمند هم‌سفر و در اتاقی از هتل اقامت داشتم. صبح كه از خواب برخاستم جناب استاد در اتاق نبود و پس از دقایقی متوجه آن شدم که این مرد بزرگ شبانگاه از اتاق خارج و در قسمت دیگری از هتل محل اقامت به استراحت پرداخته تا مبادا صدای احتمالی خر و پف او، مرا بیدار کند.
اکنون دیگر این نگارگر فاضل از دنياى فانى به جهان باقى طى طريق كرده و نیک می‌دانیم که رفتن اين هنرمند، به معناى فقدان او نيست. هنرمند همواره و هنوز با آثار و خاطراتش زنده و حاضر است. چنان‌که استاد اسکندرپور نازنین ما نیز زنده است و تنها از سرزمينى موقت، به ساحتى ايمن‌تر، آرام‌تر و رنگين‌تر سفر كرده است. با نقش‌هاى ماندگار و خاطرات ارزشمندی كه از خود در اين ديار به يادگار گذاشته است.
زنده‌ياد پرویز اسکندرپور هنرمندى توانمند، استادی ارجمند، آموزگارى مهربان و از پيشگامان هنر طراحی سنتی و نگارگری معاصر ايران بود كه تأثيرات قابل توجهى در عرصه طراحی و بازسازی و نگهداری عتبات اهل بیت عصمت و طهارت بر جاى گذاشته است.
اکنون که او به دیدار مولایش به سرزمین ابدی سفر کرده است، امید داریم که شفاعت امامان معصوم و مردان نیک خدا همراهش باشد. نیز این وظیفه بر ذمه‌ ماست که اندوه خود را اعلام داشته و آرزو کنیم که این روزهای سخت، به شتاب بگذرد و بدانیم که این مهربانِ فقید همواره در دل ما زنده است و در فراغش به نقل از شاعر و نقاش فقید معاصر سهراب سپهری بزرگ بگوییم:
«بزرگ بود و از اهالى امروز بود
و با تمام افق‌هاى باز نسبت داشت
و لحن آب و زمين را چه خوب مى‌فهميد»

امير عبدالحسينى
مدیر هنری، پژوهشگر و مدرس هنر