یاد و نام گوهر هستی
گفت‌وگوی مجله سروش با من- منتشر شده در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۰(صفحه ۵۰-۴۸)
هنرهای تجسمی
گفت و گو با امیرعبدالحسینی : مدیر اجرایی نمایشگاه
یاد و نام گوهر هستی درباره نمایشگاه تصویری از آسمان
نمایشگاهی از آثار تجسمی هنرمندان معاصر به مناسبت سال تکریم امیرالمومنین علی علیه‌السلام تحت عنوان “تصویری از آسمان” از ۲۹ فرودین تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۰در موزه‌ی هنرهای معاصر برگزار شد. این نمایشگاه با عرضه ی آثار نقاشی و گرافیک، تلاش داشت مجموعه‌ای هنری با موضوع شخصیت والای مولا گرد هم آورد.
این نمایشگاه اگر چه انتقاد هایی برانگیخت. از قبیل یک دست نبودن آثار و یا زیاد بودن آثار گرافیکی. در عین حال نمایشگر تلاش صمیمانه و خودجوش هنرمندانی بود که به فراخور موضوع سعی کرده بودند آثاری در ستایش شخصیت بی مثال مولا عرضه کنند. از این نظر، باید گفت آثار ارائه شده گوشه‌ای از ارادت شیعیان آن حضرت را نمایش درآورده بود، که البته تلاش و تجربه‌ای آغازین بود. امید می‌رود که با فعال شدن موزه‌ی حضرت علی (ع) و با عنایت حضرتشان، آثار هنری شایسته‌ی تکریم مولا امیرالمومنین را بیش‌تر شاهد باشیم و این جریان در ادامه‌ی جست و جو و تجارب هنرمندان انقلاب اسلامی، زمینه شکوفایی هنر شیعی را هرچه بیش‌تر فراهم آورد. در این خصوص با دبیر اجرایی این نمایشگاه، آقای امیر عبدالحسینی، گفت و گویی ترتیب دادیم که می خوانید.
- آقای عبدالحسینی، روند اطلاع‌رسانی و جمع‌آوری آثار به چه شکل بود؟
سال ۱۳۷۹ به نام مبارک حضرت علی (ع) مزین شد و در نیمه دوم این سال، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تصمیم گرفت یک مجموعه کار فرهنگی به مناسبت این سال انجام بدهد. به همین منظور، ستاد تکریم سال امیرالمومنین علی (ع) به ریاست آقای شاهمرادی تشکیل شد و از جمله بخش‌هایی که در این ستاد شکل گرفت بخش هنرهای تجسمی بود که قرار شد در دو مرحله شروع به فعالیت کند. در مرحله اول (مهر سال ۷۹) با هنرمندان خلاق و نام آور و استادان هنر تماس حاصل و درخواست شد تا به خلق اثر هنری با موضوع امام علی (ع) بپردازند یا چنانچه آثاری در این زمینه دارند، آن‌ها ر ا برای نمایشگاه دراختیار دبیرخانه قرار بدهند. بخشی از این آثار به عنوان آثار ثابت موزه‌ی امام علی(ع) با موافقت هنرمندها خریده شد و بخشی دیگر برای نمایشگاه امانت گرفته شد تا بعد از پایان نمایشگاه به هنرمندان عودت داده شود. تعدادی از هنرمندان از ابتدای کار به دلیل آماده نداشتن کار با این موضوع، نداشتن فرصت برای خلق اثر موضوعی، مسافرت به خارج از کشور، گرفتاری‌های روز‌مره، بیماری و یا مشکلاتی از این قبیل، نتوانستند در برپایی نمایشگاه شرکت کنند. و بعضی هم با این که قول همکاری داده بودند. اما در اواسط کار با توجه به مشکلات شخصی از همان قبیل نتواستند کارشان را برای نمایشگاه آماده کنند. در مرحله‌ی بعد فراخوان عمومی هنرمندان در مطبوعات چاپ شد، که عمدتاً هنرمندان جوان‌تر در این بخش شرکت کردند، کارهای ارسالی به دبیرخانه ستاد را هیأت انتخاب و داوران بررسی کردند و در نهایت، در بهمن سال ۷۹ آثار جمع آوری و برای نمایشگاه آماده شد.
- چه تعداد از هنرمندان و چند اثر در این نمایشگاه شرکت داشتند؟
در بخش مسابقه مجموعا حدود ۵۰۰ اثر به دبیرخانه ارسال شد که طی دو مرحله انتخاب و یک مرحله داوری هیأت داوران، ۳۲ اثر از ۲۶ هنرمند علاوه بر گرفتن جایزه و لوح تقدیر، به نمایشگاه راه پیدا کردو ۳۰ اثر از ۲۸ هنرمند به خاطر ویژگی‌هایی مورد تقدیر قرار گرفتند اما به نمایشگاه راه پیدا نکردند. آثار استادان و هنرمندان که برای این نمایشگاه خلق شده بودند جمع آوری شدن و آثار دیگری را هم هنرمندان و یا مراکز فرهنگی – هنری به امانت در اختیار نمایشگاه گذاشتند. در هرحال، بخشی از آثار برای برپایی نمایشگاه در نظر گرفته شد و در مجموع ۲۵۰ اثر از ۱۱۰ هنرمند به نمایش گذاشته شد.
- چیدمان نمایشگاهی آثار به چه صورت بود؟
آثار در ۲۷ فروردین ۸۰ به موزه‌ی هنرهای معاصر تهران منتقل شد. چون تعداد آثار زیاد بود و موزه دارای ۹ گالری با فضای متفاوت است، و با توجه به این که آثار متشکل از نقاشی و گرافیک بود، همین طور با توجه به تفاوت تعداد آثار هنرمندان و سبک و سیاق هنری‌شان، طبیعتاً مشکلاتی به وجود
آمد. یک نظر این بود که آثار به طور مجزا چیده شود؛ یعنی اول آثار نقاشی به دنبال هم بیاید و بعد آثار گرافیک چیده شود، یا برعکس؛ نظر دیگر این بود که آثار به ترتیب الفبایی اسم هنرمندان چیده شود؛ و نظرهای متعدد دیگر. در نهایت، با همکاری چند نفر از هنرمندان و استادان هنر و همکاری دوستان در موزه‌ی هنرهای معاصر، قرار براین شد که به یک چیدمان نمایشگاهی مناسب برسیم و فضاسازی نمایشگاه را در نظر بگیریم. به هر حال، با توجه به فرصت بسیار کم (حدود چندین ساعت) و تنوع آثار به لحاظ نقاشی و گرافیک و قطع و تکنیک و… و با در نظر گرفتن حداقل فضای مناسب برای چیدمان نمایشگاهی، آثار بر روی دیوارهای موزه جا گرفت.
- چرا مجموعه ای از آثار نقاشی و گرافیک کنار هم آمده بود؟
در نظر بود – و اصرار و تاکیدی هم وجود داشت – که اولاً ، آثار نقاشی و گرافیک به طور مجزا در دو محل جداگانه (و حتی در دو زمان مختلف) به نمایش گذاشته شوند؛ و ثانیا علی‌رغم این که بیش از ۳۶۰ اثر خوب و پر مایه در اختیار دبیرخانه بود، اما حدود ۱۱۰ اثر برای نمایش در نظر گرفته شده بود. توصیه و درخواست و اصرار و تأکید در مورد نمایش آثار نقاشی و گرافیک در کنار هم از یک طرف و خالی کردن گالری‌ها و فضاهای شیشه‌دار موزه -و در نتیجه ازدیاد فضای نمایشگاهی- از طرف دیگر تعداد آثار به نمایش درآمده را بیش‌تر کرد. هرچند در هر حال، هیچ کدام از دو مورد ذکر شده در متن خودش حرکت منفی محسوب نمی‌شود و در عرصه هنرهای تجسمی معاصر امر قابل قبولی است. به هرحال، چون عنوان نمایشگاه، نمایشگاه آثار تجسمی بود، ما هم آثار گرافیک داشتیم و هم آثار نقاشی با تنوع خاص خودش و نمونه‌هایی هم نقش برجسته و خط- نقاشی یا نقاشی-خط، و به این دلیل که امکان برگزاری نمایشگاه مستقل در هریک از رشته ها نبود، بخشی از آثار تحت عنوان آثار منتخب تجسمی هنرمندان معاصر در کنار هم در برابر دید مردم گذاشته شد.
- در روند کارتان چه مشکلی داشتید؟
برگزاری نمایشگاه هنری با این موضوع خاص طبیعتا بی‌مشکل و مانع نبود که مایل نیستیم از مشکلات آن صحبت کنیم. بهتر است به این نکته اشاره کنم که برگزاری نمایشگاه با حضور اکثر هنرمندان فعال در رشته‌های هنرهای تجسمی در کنار هنرمندان جوان‌تر و با این موضوع معنوی، امری است بسیار مهم، تأثیرگذار و شیرین که مشکلات کار را از یاد می برد. در هرحال، خلق اثر هنری و برپایی نمایشگاه با یاد و نام گوهر هستی، حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) تماما نور و شیرینی و شعف است.
- این نمایشگاه چه هدفی داشت و آیا به آن رسید؟
به لحاظ فطری، معنوی و مذهبی این زمینه وجود دارد که هنرمند ایرانی، مسلمان و شیعه، آثار هنری درباره‌ی ائمه اطهار خلق کند. اما عموماً این طور است که حمایت‌های مادی و معنوی دولت‌ها و حکومت‌ها می‌تواند از یک جریان هنری و یک اندیشه تاثیر بگیرد و این حمایت‌ها گاهی مستقیم و گاهی غیر مستقیم است. تشکیل موزه‌ای تحت عنوان موزه‌ی امام علی(ع) و برگزاری نمایشاهی با این موضوع و نشر آثار به عنوان بخشی از این حمایت می‌تواند موثر باشد. در نهایت، ابراز عشق و ادارت و خلوص هنرمندانه به امیرالمومنین مطرح بوده و قرار شده که در سال امام علی(ع) آثار هنری با این موضوع جهت برگزاری نمایشگاه و برای موزه امام علی(ع) جمع‌آوری شود. احساس می‌کنم که این نمایشگاه در حد و اندازه‌های یک حرکت فرهنگی حرفه‌ای، موفق بوده. هرچند تا انعکاس حتی ذره‌ای کوچک از وجود آسمانی امیرالمومنین (ع) و ائمه اطهار در آثار هنری فاصله‌ای بس دراز است و به کار و تلاش و همت و غیرت نیاز دارد. قضاوت نهایی را باید به عهده‌ی مردم و اهل نظر گذاشت.
- در مورد نمایشگاه کتابی منتشر می شود؟
قرار است که بخشی از آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه (نقاشی و گرافیک) و آثاری که در بخش خوش‌نویسی به ستاد ارسال شده بود و نمایشگاه آن در زمستان ۷۹ در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران برگزار شد، به صورت یک مجموعه‌ی نسبتاً کامل چاپ شود و دراختیار مردم و هنرمندان قرار بگیرد؛ و کتاب دارد آماده می‌شود.
- استقبال از نمایشگاه به چه صورت بود؟
همانطور که انتظار می رفت، با توجه به موضوع نمایشگاه استقبال بسیار خوبی صورت گرفت. گروه‌های مختلف از مراکز آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و مردم علاقمند از نمایشگاه بازدید کردند. به هر حال، هر حرکت فرهنگی دارای نقاط قوت و نقاط ضعف است، ولی نتیجه‌ی نهایی راضی‌کننده بود. گروه‌های مختلف گردشگر و افراد خارجی که به ایران مسافرت کرده بودند از نمایشگاه بازدید کردند و علاقه‌ای که برای داشتن پوستر کارها، کتاب نمایشگاه و… داشتند و یا توضیحاتی که درمورد آثار می‌خواستند جالب توجه بود. اگرچه به دلایلی، اطلاع‌رسانی نمایشگاه مطلوب و فرا گیر نبود، اما در مجموع استقبال هنرمندان و کسانی که از برپایی نمایشگاه مطلع شدند بسیار خوب بود و مایه‌ی دلگرمی و امیدواری است. به نظر من، برگزاری نمایشگاه به نسبتی که مردم مطلع می‌شوند و آثار علاقه‌مند داشته باشند تاثیر دارد. فکر می‌کنم هنرمند در این موضوع خاص به این فکر نمی‌کند که از نمایشگاه استقبال می‌شود یا نه و بیش تر به بیان احساس و ابراز ارادت و عشق درونی خودش فکر می‌کند.
- در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید.
اظهار ارادت و محبت به تمامی هنرمندان و استادانی که با نهایت صمیمیت و با عشق به ولایت آثار چشم نوازشان را به دبیرخانه تحویل دادند و در این حرکت فرهنگی مشارکت کردند؛ و همه‌ی همکاران و دست اندرکاران نمایشگاه که در جمع‌آوری آثار و آماده‌سازی و چیدمان آن‌ها در موزه زحمات زیادی متحمل شدند؛ و همین طور اظهار تشکر صمیمانه به آقایان حجت‌الاسلام زم و شاهمرادی به خاطر توجه خاص و خالصانه‌شان به انجام شدن این حرکت مبارک فرهنگی، که ان شاء‌الله تشکیل موزه‌ی اهل بیت(ع) و استمرار خلق آثار تجسمی را در مورد وجود ملکوتی ائمه‌ی اطهار (ع) به دنبال خواهد داشت.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.